Pavlovun Köpeği #023

Herkese 12 mart sabahından merhaba.

Psikoterapi serisinin tamamlanmasına son 3 sayı. Böylelikle elimizde 20 sayılık bir seri olmuş olacak. Bültenin bu serseri serbest stilinden, duygu ve düşünce ileten blog yazısı hâlinden, psikoloji haberleri/ araştırmaları aktaran, nitelikli içerikler paylaşan daha yapılandırılmış bir tarza evrileceğini hatırlatmış olalım.

Bugünkü sayıda, psikoterapi serisinin 18. bölümünde, gestalt terapi yaklaşımını konu edindik. Keyifli okumalar.

Gestalt Terapi

Genel Bakış

İçeriğin değil, sürecin ön planda olduğu, ‘‘Ne oldu, ne olması gerekiyor ya da ne olacak’’ sorularının değil, ‘‘Şu an ne oluyor, şimdi nasıl hissediyorsun/ ne yapıyorsun’’ yaklaşımının önemli olduğu bir terapi yöntemi öncelikle gestalt.

Başka bir deyişle, gestalt terapiye göre yaşamında sorun yaşayan bireyin problemi geçmişte ya da gelecekte gibi görünse de aslında “şimdi ve burada” dır. Dolayısıyla üzerinde durulması gereken en mühim nokta, şimdi ve burası.

1940'lı yıllarda Fritz Perls ve Laura Perls tarafından kurulan fenomenolojik-varoluşsal bir yaklaşım olan gestalt terapinin, varoluşçu bir perspektifi var diyebiliriz. Gestalt terapi de aynı varoluşçu terapi gibi insanın seçimlerini ve sorumluluklarını vurguluyor.

(Not: Varoluşçu terapiden geçen sayıda bahsettik, kaçırdıysanız eğer yazı sonunda link paylaştık.)

“Bütün, parçaların toplamından büyüktür.” felsefesini, insanların çevrelerinden izole bir şekilde yaşayamayacakları ya da beden, zihin gibi parçalara bölünemeyecekleri üzerinden temellendiriyor gestaltçılar. Düşünceler, duygular, fiziksel duyumlar, bunların hepsi bizim varlığımızın parçalara ayrılamayan kısımları onlara göre.

( Not: Meraklısına, danışan merkezli yaklaşımıyla Carl Rogers ve rasyonel duygulanımcı Albert Ellis’in de Gloria vakaları da YouTube üzerinde bulunuyor. Yani aynı vakayı, 3 farklı yaklaşımın kurucularından Türkçe altyazılı izlemek ve karşılaştırmak mümkün.)

Gestalt terapinin kurucusu Perls, terapide tekniklerin değil ilişkinin önemini savunuyor. Ona göre aslolan, şimdi ve burada yaşanan ben-sen ilişkisi. Terapist, danışanın şu anki davranışlarına dikkat kesilip, anlamaya gayret ediyor.

Kaygı Yaklaşımı

Kaygı, Fritz Perls tarafından şimdi ile gelecek arasındaki boşluk olarak tanımlandı. Kaygının daima gelecekle ilgili olduğu, şimdi ile arasındaki boşluğu insanların planlar yaparak/ beklentiler geliştirerek doldurmaya çalıştıkları, ezcümle insanların bugünü yaşamadıkları için kaygı yaşadıkları gestat terapistleri tarafından savunuldu.

Kaygıyı azaltma konusunda gestalt terapinin en önemli vurgusu şimdi ve burada yaşayabilmektir. Yine bir önceki sayıya atfedersek, varoluşçu terapist Rollo May de bilinen alandan bilinmeyene geçiş yapma özgürlüğünü seçtiğimizde kaygı yaşadığımızı söylüyordu.

Psikoterapiye nasıl yaklaşılıyor gestalt terapide biraz da bundan bahsedelim dilerseniz.

Gestalt Terapi Teknikleri

Gestalt terapisindeki tüm uygulamalar birer deney olarak kabul ediliyor ve hastalara tekrar tekrar "Bunu deneyin ve ne tecrübe ettiğinizi görün" deniyor. Pek çok gestalt terapi tekniği var ama aslında tekniklerin kendisi çok da önemli değil. Ekol, terapistleri uygulamalarında yaratıcı olmaya itiyor.

Gestalt terapide kullanılan 4 teknik:

1. Harekete Geçirme

Hastadan duygularını veya düşüncelerini eyleme dökmeyi denemesi istenir. Bu teknik, hastayı "kişiye söylemeye" teşvik etmek kadar basit olabilir (böyle bir kişi varsa) ya da psikodrama, rol oynama veya Gestalt terapisinin iyi bilinen boş sandalye tekniği kullanılarak canlandırılabilir. Bazen canlandırma, hastadan abartmasını isteme tekniği ile birleştirilir. Bu katarsis elde etmek için yapılmaz; aslında bazen duygunun farkındalığının artmasıyla sonuçlanan bir deney biçimidir.

2. Odaklanma

Odaklanma, basit bir dahil etme ya da empatiden, büyük ölçüde de terapistin hastayla birlikteyken yaşadığı deneyimlerden doğan egzersizlere kadar uzanır. Terapist, hastanın farkındalığına odaklanmasına yardımcı olarak neyin önemli olduğunu netleştirmeye yardımcı olur.

3. Beden Farkındalığı

Beden aktivitesinin farkındalığı Gestalt terapisinin önemli bir yönü ve beden farkındalığı ile çalışmak için özel Gestalt terapisi metodolojileri bulunur. Gestalt terapisti özellikle nefes alma kalıplarıyla ilgilenir. Örnek verecek olursak, bir kişi merkezlenmeyi ve hissetmeyi desteklemeyen bir şekilde nefes aldığında, genellikle kaygı yaşayacaktır. Genellikle kaygılı hastanın nefes alış verişi hızlı nefes alma ve tam olarak nefes verememeyi içerir. Kişi sıradan bir terapi seansı bağlamında nefes alma deneyimleriyle çalışabilir; tamamen beden odaklı bir Gestalt terapisi de uygulayabilir.

4. Gevşetme ve Bütünleştirme Teknikleri

Bazı hastalar düşüncelerinde o kadar katıdır ki alternatif olasılıkları dikkate bile almazlar. Fantezi, hayal gücü ya da inanılanın tam tersini zihinsel olarak deneyimleme gibi gevşetme teknikleri bu katılığın kırılmasına yardımcı olabilir; böylece alternatifler en azından düşünülebilir.

Bütünleştirme teknikleri ise, hastanın ya bir araya getirmediği ya da aktif olarak ayrı tuttuğu süreçleri bir araya getirir. Örneğin, hastadan bir kutbun pozitif ve negatif kutuplarını birleştirmesini istemek bütünleştirici olabilir (‘‘Onu seviyorum ve küstah tavrından nefret ediyorum’’ gibi). Bir başka bütünleştirme tekniği de kelimeleri duyumlara dönüştürmek ve kelimelere eşlik eden duyumları bulmaktır. ‘‘Bak bakalım bunu bedeninde bulabilecek misin?’’ sorusu bu materyali ortaya çıkaracaktır.

Anı yaşamak, anda kalmak bir yana dursun; biz bu hayatın erişilmez hızında, her şeyin kendi kendini yok ettiği ‘‘modern’’ zamanlarda neyi nasıl yaşayıp hayattaki yerimizin ne olduğunu fark etmiyoruz bile. Temasa, bilinçli farkındalığa ve deneyime; şimdiki zamanın değerine yaptığı vurgularla gestalt terapi, bugünlerde ellerimizden uçup giden bu ‘‘an’’ları bize hatırlatmasın da ne yapsın…

Bitirirken

1- Varoluşçu Terapi sayımızı okumak için, buraya tıklayabilirsiniz.

2- Bültene dair görüşlerinizi, aşağıdaki tek soruluk formu doldurarak ya da bu maili cevaplayarak belirtebilirsiniz:

https://tally.so/r/3jaN21

3- Bu psikoloji bültenini seveceğini düşündüğünüz kişiler varsa, kopyalayıp onlara kolayca iletebileceğiniz link aşağıda:

https://pavlovunkopegi.beehiiv.com/subscribe

4- Bülten aboneliğinden ayrılmak isterseniz, buraya tıklayabilirsiniz.

5- Önceki sayıları okumak isterseniz, buraya tıklayabilirsiniz.

6- Kahramanmaraş Depremleri İçerik Hafızası: https://bit.ly/deprem-hafiza

Haftaya pazar kahvaltı saatlerinde görüşmek dileğiyle,

Psikolojiye koşullu kalın.

PK | Umutcan

Kaynaklar

Akademik Makaleler

Dinç, M. (2014). Gestalt ve Bilişsel Davranışçı Terapideki “şimdi ve burada” ilkesindeki benzerlik ve farklılıklar.

Bloglar

Kitaplar

Wedding, D., & Corsini, R. J. (2013). Current psychotherapies. Cengage Learning