Pavlovun Köpeği #022

Özgürlük, anlam, ölüm, yalnızlık. Sırasıyla; ulaşmaya, arayıp bulmaya, yüzleşmekten kaçınmaya ve baş etmeye çalıştığımız dört kavram bunlar varoluşçu kurama göre. En az bir tanesine - aklım ve vicdanım hepsine diyor ama - aşinayızdır bu yüzyılda. Pandeminin yükseldiği 2020 kışını bir hatırlayalım. Saat öğleden sonra 3, soğan almaya çıkmışsın karnabahar yapmak için, sokakta tek bir kişi yok… Manav teyze sana bakıyor, sen manav teyzeye; onu bir mikrop olarak görüyorsun, o da seni. Ya virüslerini sana da bulaştırırsa? Anlam kayboluyor, manav teyze soğanları masaya bırakıyor, şimdi sen de yavaşça parayı; çünkü eller kirli, bu da böyle bir kir işte.

Distopik bir filmin açılış sahnesinde gibi anlam kayboluyor. Eğitim hakkına devletler tarafından el konmuş, her gün on binlerce insan covid virüsünden ölüyor; e sen de etten kemikten, ölenler de. Ölebilirsin. Sonrası? Karanlık…

Varoluşçu terapi, bir uygulama olmaktan ziyade sistemli bir bakış açısıdır, bir felsefi düşüncedir ve tüm bu yaşantımızı keşfetmeye, biraz olsun anlamlandırmaya çalışır:

• Yaşamın devam etmesini sağlayan kaynak nedir?

• Madem öleceğiz, neden yaşıyoruz?

• Yaşamın anlamı nedir?

Kolay cevapları olmasa da bu sorular, varoluşçu terapinin sormaya cüret ettiği sorular.

Varoluşçu Terapinin Temel Kavramları

Temel kavramlara geçmeden önce, bu yöntemin başlı başına bir terapi uygulaması olmadığını vurgulayalım. Hatta kuramın en önde gelen ismi Irvin Yalom varoluşçu terapiyi, bireyin varoluşuna odaklanan psikodinamik bir yaklaşım (Freudyen bir yaklaşım) olarak anlatıyor; yani davranışçılar gibi bilinçdışını yadsımıyor varoluşçu terapistler.

Bireyin varoluşuna odaklanmak derken de en özünde insanın anlam arayışına vurgu yapılıyor diyebiliriz; yani bu yaklaşıma göre insan için en önemli mevzu anlam arayışı.

Unutmadan, bugünkü sayının sonunda, yaşam için önemli olduğunu düşündüğümüz bir çalıştayın kaynak bağlantısını paylaşacağız.

Önce kuramı biraz daha anlamak için temel kavramlarına bakalım, devamında psikoterapide neler dönüyor ve bitiriş.

1- Varoluş Tarzları

Kurama göre 3 varoluş türü var:

Umwelt, tek amacı biyolojik varlığını devam ettirmek isteyen insanın fiziksel dünyadaki varoluşunu temsil ediyor.

Eigenwelt, tamamen özgür olduğumuz, ‘‘içimizdeki biz’’i temsil eden; diğerlerinde farklı olduğumuz öznel her bir parçamızı anlatıyor.

Mitwelt, ilişkisel ve sosyal varoluşumuzu temsil ediyor; bir nevi ‘‘diğerleriyle birlikte olan biz’’.

Kurama göre sağlıklı bir varoluş için bu üç tarza da dahil olmamız gerek.

2- Kaygı

Rollo May’e göre bilinen alandandan bilinmeyene geçiş yapma özgürlüğünü seçtiğimizde kaygı yaşarız. Özgürlük ve kaygı madalyonun iki yüzü gibidir.

Varoluşçu yaklaşım bu iki kavramla birlikte anlam, özgürlük, yalnızlık ve ölüm ile de ilgilenir, arar, bulmaya çalışır.

Varoluşçu Psikoterapi

Diğer ekollerde olduğu gibi, psikoterapide danışanla ittifak kurmak çok önemli bu ekolde de; fakat terapist, bilişsel terapide olduğu gibi yönlendirici bir tutumda değildir. Eşit bir ilişki kurmak ister, çözüm sunmaz, pasiftir, dinler. Düşüncesini kendine de yöneltir, anlık yaşantılar ön plandadır.

Varoluşçu terapide hedef, kişinin daha özgür bir yaşama erişmesi için farkındalığını artırmak; özgürlük, ölüm, anlam temalarına bakış açılarını ve hayattaki opsiyonlarını genişletmektir.

Teknikler

Varoluşçu terapi eklektik bir kuram olsa da (örneğin rüya analizini kullanması gibi, başka kuramların tekniklerinden faydalansa da) kendine has tarafları da var. Buna bir örnek, Viktor Frankl’ın geliştirdiği paradoksal niyet.

1- Paradoksal Niyet

‘‘Eğer korkumuzu tam anlamıyla yaşarsak, bu öyle bir korku olur ki, kendi kendimize gülme potansiyelimiz ile bir bağ kurar ve belirtilerden uzaklaşırız.’’ düşüncesinden hareketle ortaya atılan bir teknik.

Hasta, problemi oluşturan belirti ya da yaşantıyı bilerek ve isteyerek sonuna kadar yaşaması için yüreklendirilir bu teknikte.

2- Yönlendirilmiş Fantezi

Danışanın farkındalığını artırmak için kullanılır. Örneğin, konu ölüme dair bir bakış geliştirmek ise ‘‘Cenazende kimler var? Nerede, nasıl gerçekleşti? Kimler arkandan neler söylüyor?’’ gibi sorular kişinin zihnindeki imaj desteklenmeye çalışılır.

3- Dikkati Dış Dünyaya Yöneltme

Hastaların kendi içlerindeki sürece çok fazla yoğunlaştıkları, dikkatlerini tamamen buraya yönelttikleri düşüncesiyle yine Viktor Frankl’ın geliştirdiği bir teknik bu. İçeriden dış dünyaya yöneltilen dikkat ile farkındalık artırılmaya çalışılır.

Freud’un konuşma terapisine felsefik bir bakış açısı katmaya çalışan varoluşçu terapistler, ‘‘İnsan yaşamının anlamı nedir?’’ sorusuna hayatımızın hiçbir anlamının olmadığı ya da bu anlamı yaşarken bulduğumuz fikirleri arasında cesurca gidip geldiler. Yaşamın somut gerçekleri, belki her gün belki de her ay kendimize sormamız gereken bu soruyu bize unutturmayı çok güzel başarıyor. Varoluşçuluğun temsilcisi Jean Paul Sartre’ın günlük tarzında kaleme aldığı Bulantı kitabında tüylerimi diken diken eden bir yeri vardı. Günlerden birine yalnızca şu cümleyi not etmişti: ‘‘Var olmaktan başka hiçbir şey yok.’’

Afet Sonrası Ortak Yaşam ve Topluluk Alanları Çalıştayı

25-26 Şubat tarihlerinde ATÖLYE, Neol ve Aposto partnerliğinde gerçekleştirilen bu çalıştay, depremden etkilenen bölgelerin orta ve uzun vadeli ihtiyaçlarını insan onuruna yaraşır ve tüm canlılara saygılı bir şekilde karşılayacak çözümler üretmeyi ve somut adımlar içeren yol haritaları ve açık kaynaklar çıkarmayı hedefliyor.

Çıktılara şu sayfadan ulaşabilirsiniz 👉 https://bit.ly/afet-sonrasi-ortak-yasam

İçinde şunlar bulunuyor:

• Açık Kaynak Kütüphane - Afet Sonrası Ortak Yaşam ve Topluluk Alanları

• Ortak Tasarım Çalıştayı Haritası (Kurum-Kişiler-Projeler)

• Ek kaynaklar

Çalışmalara, ortaya çıkan projelere ve işbirliklerine dahil olmak isterseniz bu formu doldurabilirsiniz.

Bitirirken

1- Bültene dair görüşlerinizi, aşağıdaki tek soruluk formu doldurarak ya da bu maili cevaplayarak belirtebilirsiniz:

https://tally.so/r/3jaN21

2- Bu psikoloji bültenini seveceğini düşündüğünüz kişiler varsa, kopyalayıp onlara kolayca iletebileceğiniz link aşağıda:

https://pavlovunkopegi.beehiiv.com/subscribe

3- Bülten aboneliğinden ayrılmak isterseniz, buraya tıklayabilirsiniz.

4- Önceki sayıları okumak isterseniz, buraya tıklayabilirsiniz.

5- Kahramanmaraş Depremleri İçerik Hafızası: https://bit.ly/deprem-hafiza

Haftaya pazar kahvaltı saatlerinde görüşmek dileğiyle,

Psikolojiye koşullu kalın.

PK | Umutcan

Kaynaklar

Bloglar

Kitaplar

Wedding, D., & Corsini, R. J. (2013). Current psychotherapies. Cengage Learning

Podcastler