Pavlov Psikoloji
Posts
Pavlovun Köpeği #019

Pavlovun Köpeği #019

Psikoterapi Serisi 14: Rasyonel Duygucu Davranış Terapisi

Umutcan Akova
February 05, 2023

Psikoterapi serisinin bitiminde Pavlovun Köpeği ve Umutcan yollarını ayırıyor.

Nasıl yani, bültenin sonuna mı geliyoruz?

Yo hayır, daha iyi anlaşılması için biraz daha açalım.

Bugüne kadar gönderdiğimiz bültenlerde ana konu ve haftanın kelimesi dışında hatları belirli olmayan, serbest diyebileceğimiz bir tarzda yazdık.

Devamında, daha kolay tüketilen bir formata geçmeyi, yapılandırılmış bir biçim ile devam etmeyi, okuyucunun sağladığı net faydayı daha fazla gözetmeyi düşünüyoruz.

Duygu aktaran, kendi düşüncesini paylaşan, nispeten edebi bir kalemle yazan Umutcan, yazınını başka bir mecraya taşıyacak. Pavlovun Köpeği bülteninde ise araştırmacı gazeteci PK'nin yazı yolculuğuna şahitlik edeceğiz.

Dünyadan ve Türkiye'den psikoloji haberlerini/araştırmalarını, yalın bir dille, herkesin anlayabileceği bir kıvama getiren PK, sizlere hav hav, aktaracak.

Değişim zamanı geldiğinde yeniden paylaşıyor oluruz, hele şu psikoterapi serisini bir bitirelim de.

Sabrınız ve eşliğiniz için teşekkürler.

Bu haftaki sayının sonunda bir film önerimiz olacak. Zilleri hazırladıysak 3 deyince çalalım!

haftanın kelimesi:

Rasyonel. Fransızca rationel “akla uygun, akılcı” sözcüğünden alınan bu sözcüğün kökünü oluşturan ratio keliemesi de Latince “oran, gerekçe, yargı, akıl” anlamına geliyor.

Bir Kuramcı Psikolog: Albert Ellis

Psikologlara müjde! İşte sonunda bir psikoloğun geliştirmiş olduğu nadir ekollerden RDDT! Psikologlar da kuram geliştirebiliyor bakınız Albert Ellis, kendisi bir klinik psikolog.

Adı da çevirisi de tuhaf bir kuram gerçekten. ''Bütün anlamlı kelimeleri ard arda sıralayalım, bir kuram oluşturalım'' denmiş gibi tınlıyor kulakta.

Neyse, Ellis ilginç biri. Önce işletme okuyor, ardından yazarlıkta buluyor kendini. Cinsellik hakkında kurgusal olmayan yazılar yazıyor; insanlar ondan fikir almaya çalışırken danışmanlığı sevdiğini fark ediyor. O zamanlar ABD'de (şu anki Türkiye gibi) psikoloji yasaları/uygulamaları pek gelişmiş olmadığı için çat diye klinik psikoloji masterı yapıp danışmanlığa başlıyor.

Albert Ellis

Psikoterapistler arasında yaygındır; '' Terapist olacak kişi, kendi terapisinden de geçmelidir. '' diye söylenir. Böyle bir zorunluluk olmasa da, hem ek psikanalitik terapi eğitimleri (hani Freud'un yöntemi olan) alıyor hem de kendi psikanalizinden geçiyor Ellis. Tüm bu sürecin de kafasını daha çok karıştırıp, birçok soru doğurduğunu belirtiyor. Eğitim dediğin işte böyle olmalı: Soruları çözmek yerine daha çok soru doğurmalı...

Rasyonel Duygucu Davranışçı Terapi Doğuyor

Ellis, Columbia University'deki doktorası sürecinde psikanalizin bilinemez doğasına kendini kaptırıyor önce. Eğitimlerini ve kendi analiz sürecini tamamlamasının ardından, psikanaliz uygulamasına dahi başlıyor.

Fakat devamında, hastalarının daha pasif bir yöntem olan psikanalize kıyasla daha hızlı iyileştiğini gözlemlediği teknikler keşfediyor Ellis. Bu yeni denemelerinde daha aktif ve daha yönlendiren/ tavsiyeler veren bir tutum izliyor.

Öte yandan kendisini hasta koltuğunda düşündüğünde, yani analizden geçtiği sırada, Epiktetos, Marcus Aurelius, Spinoza ve Bertrand Russell'ı okuyarak/ uygulayarak kendi problemlerinin çoğunu çözdüğünü de hatırlıyor Ellis. Noktalar burada birleşiyor.

1955'e gelindiğinde psikanalizi tamamen bırakarak, bunun yerine insanları mantıksız inançlarıyla yüzleştirerek ve onları rasyonel olanları benimsemeye ikna ederek davranışlarını değiştirmeye odaklandı. Ellis, bu rolün hem kişiliğine hem de zevklerine daha uygun olduğunu; böylece daha dürüst olabileceğini düşündü. Terapi ekolünün terapistin kişiliğine uygunluğu teması, hatırlayalım!

Terapistin Alet Çantası

Terapist, zorlukların üstesinden gelmenize veya hayattaki hedeflere ulaşmanıza yardımcı olmak için, sizi kötü etkileyen inançları ve katı düşünce kalıplarını belirlemek adına sizinle iş birliği yapar bu yöntemde.

Bu düşüncelerin ne kadar mantıksız olduğunu ve size nasıl zarar verdiğini görmenize yardımcı olan terapist; çeşitli zihinsel egzersizlerle, olumsuz düşüncelerinizi ve davranışlarınızı nasıl azaltacağınızı ve bunları daha sağlıklı, daha yapıcı ve kendini kabul eden düşüncelerle nasıl değiştireceğinizi öğretmeye çalışır.

*Bir önceki hafta Carl Rogers’tan izlediğimiz Gloria Vakası’nı bu kez Albert Ellis’ten Türkçe altyazılı olarak izleyebiliriz.

Olumlu görselleştirme, düşünceyi yeniden çerçevelendirme ve kendi kendine yardım kitaplarının, görsel-işitsel kılavuzların yanı sıra oturumlar arasında pekiştirmek için verilen ödevler dahil olmak üzere çeşitli materyallerden yararlanılır.

Bu ekolün bugün çok popüler olan bir diğer yönlendirici ekol bilişsel davranışçı terapinin(BDT) temellerini attığını ekleyelim.

Nasıl Çalışır?

Ellis, çoğu insanın kendileri hakkındaki düşüncelerinin çoğunun mantıksız olduğunun ve önemli ilişkiler ve durumlarda davranış biçimlerini olumsuz etkilediğinin farkında olmadığına inanıyor demiştik.

Ellis'e göre, bu düşünceler insanları olumsuz duygulara maruz bırakmaya ve kendine zarar verici davranışlarda bulunmaya yönlendiriyor. Aynı zamanda insanlar, eğer bir işi yapmaya istekliyseler, irrasyonel inançlarına meydan okuyabilir ve onları değiştirebilirler. İnsanların rasyonel olduğuna dair bir görüşü var Ellis'in yani.

Ekolün terapideki yöntemi de nispeten matematiksel. Bileşenlere doğrusal bir yaklaşımı var:

ABCDE isimli bu modelin bileşenleri şöyle:

Etkinleştiren olay: Nasıl hissettiğimizi veya düşündüğümüzü etkinleştiren dış olay

İnanç: Olay, kendimiz ve diğer insanlar hakkındaki otomatik inançlarımız

Sonuç: Duygusal veya davranışsal tepkileriniz

Anlaşmazlık: Bu inançlara itiraz ettiğinizde veya bunları sorguladığınızda

Etkili davranış: Mantıksız inançlara direndiğiniz ve davranışınızı değiştirdiğiniz zaman

Terapist, harekete geçiren olay, inançlar ve sonuçları arasındaki bağlantıları görmemize yardımcı oluyor. Önceleri de söylediğimiz gibi, bu farkındalık, mantıksız inançlarımızı ve düşüncelerimizi anlamanıza yardımcı olabilirse eğer, daha iyi ve daha olumlu tepkiler/ sonuçlar anlamına gelebilir.

Film Önerisi

Psikoterapi ilgililerinin seveceğini düşündüğümüz bu filmde psikiyatrist ve psikoterapist Dr. Phil Stutz, bu sayıda da bahsettiğimiz görselleştirme tekniği ve Jungyen ekolden de izler taşıyan terapi yöntemlerini Jonah’a ile paylaşıyor.

Stutz

Oyuncu Jonah Hill ile samimi bir sohbet gerçekleştiren lider psikiyatrist Phil Stutz, gençlik yıllarındaki deneyimlerini ve kendi yarattığı eşsiz görsel terapi modelini anlatıyor.

www.netflix.com/tr-en/TITLE/81387962