Pavlovun Köpeği #029

Bayramlar insanları bir araya getirerek iyileşmeye ortam sağlıyor. Sosyal hayvanız ve her ne yaparsak yapalım insanlarla yapmaya, yaptıklarımızı onlara anlatmaya ihtiyacımız var.

Bugün 23 Nisan 2023 ve çifte bayram yaşanıyor. Büyük aileyle yapılan o bayram kahvaltılarına katılabilmek için insanların birbirine bir nevi söz vermesi çok kıymetli. Tüm okuyucularımızın bayramını kutlarız, umarız ki bu bayramlar herkese çok iyi gelir.

Bu hafta Pavlovun Köpeği bülteninin 29. sayısında beraberiz. Başlamadan küçük bir hatırlatma, sonra başlayalım havlamaya.

Öğrenme / Bilişsel

Yakın tarihli bir rapor, ABD'deki yetişkinlerin günde ortalama 344 kez - her dört dakikada bir - telefonlarını kontrol ettiklerini ve toplamda günde neredeyse üç saatlerini cihazlarında geçirdiklerini ortaya koydu.

Cihazlara olan toplumsal bağımlılığımız her yıl hızla artıyor. Konuyla bağlantılı bildiğimiz şeylerden biri de çoklu görevlerin (multitasking) hafızayı ve performansı zayıflattığı.

Güncel bir araştırma, telefonun sadece varlığının bile düşünme şeklimizi etkilediğini ortaya koyuyor.

Bu çalışmada araştırmacılar, katılımcılardan telefonlarını görünür olacak şekilde yanlarına (masada gibi), yakınlarına ve gözden uzak bir yere (çantada veya cepte gibi) ya da başka bir odaya koymalarını istedi. Katılımcılar daha sonra bilgiyi işleme ve hatırlama, problem çözme ve odaklanma yeteneklerini test etmek için bir dizi görevi tamamladı.

Telefonları yakınlarda değil de başka bir odada olduğunda - görünür olsun ya da olmasın, açık olsun ya da olmasın - çok daha iyi performans gösterdikleri tespit edildi. Katılımcıların çoğu bilinçli olarak cihazlarını düşünmediklerini iddia etseler bile bu durum geçerliydi.

Rutgers Üniversitesi'nden sosyoloji profesörü Rina Bliss, AI ile öğrenme arasındaki ilişkiye dair düşünüp üreten bir akademisyen ve yazar. Bliss, araştırmaların farklı yaş gruplarından ve beceri düzeylerinden öğrencilerin, öğrendikleri materyalin sınıf dışındaki yaşamlarıyla nasıl bağlantılı olduğunu görme fırsatı sunulduğunda daha iyi öğrendiklerini ve bilgileri daha uzun süre akıllarında tuttuklarını gösterdiklerini söylüyor.

Bilss, yapay zekanın öğrenci kullanımlarının bu yöntemden farklı olduğunu, yapay zekanın öğrencileri düşünmeye ya da herhangi bir şeyi akıllarında tutmaya zorlamadığını, sadece gerçekler ve bilgilerle beslenmenin ise "öğrenmek" ile aynı şey olmadığını belirtiyor.

Örgütsel / İş

2021'de yapılan bir ankete göre, Avustralyalı öğretmenlerin yaklaşık dörtte üçü tipik bir çalışma haftasında önemli ölçüde stres yaşıyor. Yine Avustralya'da 2019 yılında yapılan bir başka araştırma öğretmenlerin yarısından fazlasının anksiyeteden muzdarip olduğunu ve yaklaşık beşte birinin orta ila şiddetli depresyon kriterlerini karşıladığını göstermiştir.

Buradan hareketle öğretmenlerin iş yerindeki refahları üzerinde daha fazla kontrol sahibi olabilmelerinin bir yolunu araştıran araştırmacılar, iş becerikliliğinin (job crafting) bu yollardan biri olduğunu ortaya koyuyor.

Klinik / Sinirbilim

Araştırmalar, vitamin benzeri temel bir besin maddesi olan kolinin (choline) bunama riskini azaltabileceğini ortaya koyuyor. Bir kolin formu olan fosfatidilkolin alımı en yüksek olan kişilerde bunama riski yüzde 28 daha düşük.

Kolin esas olarak ette bulunuyor ve omega-3 yağ asitleri gibi gıdalardan da elde edilebilen temel bir besin.

Bu vitamin benzeri temel besin maddesi karaciğer tarafından da üretiliyor ancak miktarı vücudun gereksinimleri için çok az. Alzheimer hastalığı ve bunama gibi hafıza bozukluklarının tedavisindeki etkisiyle bilinen lesitinin (lecithin) bir parçasıdır.

38 rastgele çalışma üzerinde yapılan bir inceleme, farkındalık meditasyonunun (mindfulness) ağrı ve depresyon semptomlarını ve yaşam kalitesini iyileştirdiğini ortaya koydu. Bununla birlikte, yazarlar kanıtların düşük kalitede olduğunu ve kronik ağrı için farkındalık meditasyonunun etkinliğine ilişkin kesin tahminler sağlamak için ek büyük ölçekli, titiz araştırmalara ihtiyaç duyulduğunu belirtmişlerdir.

Kişilik / Sosyal

Cambridge Üniversitesi'nden sosyal psikolog Sander van der Linden, insanlara manipülatif tekniklerin nasıl işlediğini göstermenin yanlış bilgilendirmeye karşı direnç yaratabileceğini buldu.

^{(Araştırmada katılımcılara öğretilen manipülasyon tekniklerine dair bir video)}

Linden, insanlara bir aşıdaki virüsün zayıflatılmış bir dozunu sağlamak gibi, yanlış bilginin küçük bir dozunu ve nasıl çürütüleceğine dair ipuçları vererek, onların yanlış bilgilere karşı daha dirençli olmalarına yardımcı olduklarını söyledi.

Bir araştırmaya göre gerçekler komplo teorisyenlerine karşı koymada büyük ölçüde etkisiz kalıyor. University College Cork'tan araştırmacılar, rasyonel argümanlar sunmak da dahil olmak üzere çeşitli müdahale yöntemlerinin etkinliğini inceledi ve komplolar yerleştikten sonra çoğu yöntemin işe yaramadığını tespit etti.

Deprem / Psikoloji

Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler Derneği, travmatik yas alanında yetkin bir terapist olan Ruth Malkinson'ı ağırlayarak ruh sağlığı çalışanlara yönelik yayınlarına devam etti. Türkçe de dahil birçok dile çevrilmiş olan Bilişsel Yas Terapisi kitabının yazarı Malkinson ile 16 Nisan'da yapılan yayını izlemek için buraya tıklayabilirsiniz.

Son Sözler

1- Bültene dair görüşlerinizi, aşağıdaki tek soruluk formu doldurarak belirtebilirsiniz:

https://tally.so/r/3jaN21

2- Bültenin linkini sosyal medyada paylaşarak çabamıza eşlik edebilirsiniz:

https://pavlovunkopegi.beehiiv.com/subscribe

3- Bülten aboneliğinden ayrılmak isterseniz, buraya tıklayabilirsiniz.

4- Önceki sayıları okumak isterseniz, buraya tıklayabilirsiniz.

Haftaya pazar kahvaltı saatlerinde görüşmek dileğiyle,

Psikolojiye koşullu kalın.

PK | Umutcan