Ve 3 de şaheser seçmiş bu Pipo Adam kendine:

Shakespeare’in Hamlet’i, Sofokles'in Kral Oidipus'u ve Dostoyevski’nin Karamazov Kardeşler’i.

Kış da geldiğine göre Rus edebiyatının vaktidir dedik, biz de başladık Karamazov Kardeşler’e, madem Freud seçkisi.

Ağır ağır akan bu roman, 120 saniye kafa karşıda planka kalkarcasına sabrı öğretiyor insana.

Sabretmeye ihtiyacımız var. İçgörüye, gözleme, farkındalığa da öyle.

Düşündük de bugün yaşasaydı acaba YouTube’da tavsiye eder miydi Freud bu 3 eseri? Yarım saat konuk övülen cıvık podcastlere katılır mıydı? On binlerce saat yayın yapan bir amca bu en nihayetinde.

Bu hafta Karamazov Kardeşler'de denk geldiğimiz bir kelimeyi, yeni keşfettiğimiz bir etimoloji sözlüğünde yaptığımız kazı çalışmaları sonucunda bulduk:

Hatırlatma Zili 🔔 5 Aralık Pazartesi saat 20:00’de Omlogia psikoloji topluluğunun etkinliğinde Mobbing konulu bir online atölyede konuşmacı oluyor Pavlovun Köpeği. Bu, onun 2. online etkinliği olacak. Katılmak isterseniz form linki [burada]

Psikologlar aşağıdaki tweete dair ne düşünüyor? Maili açtığınız yerde yanıtla ya da reply diyerek bizimle düşüncenizi paylaşabilirsiniz.

Bültene geçelim artık. Bu sayı Logseq aracında yazılan ilk bülten oldu. Aynı ekranda hem pdf açıp, hem kendi notlarımıza bakıp hem de içeriğe dair yeni notlar alabildiğimiz 3 kolonlu yapısı epey kullanışlı. Araçta biraz derinleştikten sonra sizlere de aktarmak istiyoruz zira Kişisel Bilgi Yönetimi epey önemli bir hâl aldı.

Bu hafta Pipo Adam’ın ortaya attığı Yapısal Kuram'a değiniyor olacağız. Böylelikle ''Çocuk bilinçaltında dert edindi bunu kendine...'' ya da ''Çok egoistsin...'' şeklindeki söylemlerin tedavülden kalkmasını umuyoruz. Zira hepimiz egoistiz biraz. İnsanın bilinçlisi, zillerin pirinçlisi 🛎

Freud'un Yapısal Kuramı

Başlangıçta ruhsal olayların daha iyi anlaşılabilmesini sağlamak için topografik kuramı ortaya koyuyor Freud. Bu kurama göre ruhsal aygıt, '' bilinçdışı, bilinç ve bilinçöncesi '' kısımlarından oluşuyor. Bu bölümleri tabii beynin bölümleri gibi algılamamak gerek, bir röntgen filminde çıkmazlar yani.

Devamında bilinçdışı sistemin tek boyutlu olmadığını fark ettiğinden olacak, ek kavramlara ihtiyaç olduğunu saptıyor Pipo Adam. Topografik Kuram Versiyon 1 ise, Yapısal Kuram Versiyon 2'dir diyebiliriz. Biz bugün 2'yi anlamaya çalışacağız ama farklarına değinmek gerekirse kısaca: Topografik kuram, bilinçli ya da bilinçdışı olma hallerinin izlenimlerine dayanırken; yapısal kuram ruhsal süreç ve içeriklerdeki farklılıklar baz alınarak oluşturuldu. Bu içerik 3 temel yapıdan oluşuyor: Alt benlik (id), ego(benlik), superego(üst benlik).

Aklımızda şöyle kalabilir: Alt benlik (id), dürtülerin ruhsal temsilcilerini barındırır. Benlik (ego), çevre ile ilişkilerimizi yönetir. Üst benlik(süperego), dürtülerin ruhsal temsilcilerini barındırır.

Freud'a kalsa neredeyse tamamen bilinçsiz varlıklarız. Ama haklı da bir yandan. Sen izle reklâmı altı ay önce, ürünü şimdi satın al. Kaygını getirme dile, rüyanda patlak versin, haykırarak uyan. İki merhaba diyemeyince izle pornoyu, sonra neden yalnızım. Helâl süper devam.

İd (Altbenlik)

Freud'a göre doğduğumuzda var olan, sonraki yıllarda da değişmeden kalan ve ruhsal aygıtın tümünü kapsayan sistemdir. İd'i nereden biliyoruz derseniz, daha çok rüyalarımızdan. Dil sürçmeleri ya da psikanalizde ortaya çıkan malzemeler de id'e dair ipuçları verebilir. İlkel, kaotik ve karanlık bir yapı bu. Hayatta kalma içgüdüsünden tutun da sanatı takdir etmeye kadar kullanılabilen cinsel enerji yani ''libido'' dahil, tüm dürtüleri içeriyor kendisi. Haz ilkesi tarafından yönlendiriliyor. Bu ihtiyaçlar hemen karşılanmazsa sonuç ya kaygı ya da gerginlik hâli.

Farz Edelim, Arz Edelim 1

Bebeğinizi öğle yemeği için biraz beklemeye ikna etmeye çalışıyorsunuz. İd, anında tatmin gerektirdiği için ve kişiliğin diğer bileşenleri henüz mevcut olmadığından, bebek bu ihtiyaçlar karşılanana kadar ağlayacaktır.

Ancak bu ihtiyaçlar nasıl her zaman karşılansın ki değil mi. Tamamen haz ilkesi tarafından yönetilseydik, kendimizi arzularımızı tatmin etmek için başkalarının ellerinden istediğimiz şeyleri kaparken bulabilirdik. Ego şart!

Ego (Benlik)

Freud ego için, ''İd'in, dış dünyanın doğrudan etkisiyle değişikliğe uğrayan parçası'' diyor. Egoya kısaca ''bilinçli biz'' diyebiliriz. Ruhsal aygıtımızın karar veren, mantıklı parçası. ''Ben kimim'' diye düşündüğümüzde farkında olduğumuz ve genelde başkalarına yansıtmaya çalıştığımız şey. Ego, gerçeklik ilkesine göre çalışır. İd'in mantıksız taleplerini tatmin etmenin yollarını arar ve hatta bunu yapmak için tatmini erteleyecek kadar delikanlıdır. Sosyal normları, gelenek-görenekleri, görgü kurallarını dikkate alarak davranır.

Farz Edelim, Arz Edelim 2

''Güzel Allah'ım, ne olur bitsin artık!''

İş yerinde uzun bir toplantıda sıkışıp kaldınız. Beyniniz bilgisayar ekranına akmak üzere. Toplantı uzadıkça uzuyor, şekeriniz de iyice düştü, çok fena acıktınız. İd, sizi koltuğunuzdan kalkıp ''Tabak kalsın kardeşim.'' dedirtmeye, koşarak yemek odasına gitmeye zorlayabilirken, ego sessizce oturmanız ve toplantının bitmesini beklemeniz için size rehberlik eder.

Superego (Üst Benlik)

Ebeyenlerimizden, öğretmenlerimizden, toplumdan öğrendiğimiz değerleri ve ahlâkı içeren yapıdır. Bilinçdışındaki vicdanın sesidir, doğru-yanlışın ayırdıdır, içimizdeki özeleştiridir. Üst benliğin işlevi, alt benliğin dürtülerini kontrol etmektir. Benliğe yol göstermeye çalışır, ablalık/abilik yapar; gel etme, böylesi bizim geleneklerimize uymaz kardeşim, der. ''Gerçeklik diye tutturdun da, ahlâk ne olacak.'' der süperegomuz.

Farz Edelim, Arz Edelim 3

Gayet güzel, sakin ve odaklı şekilde çalışırken birden iş yerinizdeki ofis malzemelerini ördekleme dürtünüz geldi. ''Hâlbuki o patronun odasındaki saat, bizim eve ne kadar yakışır!'' düşüncesi elinizi ayağınızı titretiyor. Ancak süperegonuz bu tür davranışların yanlış olduğunu, ahlâk kurallarına uymadığı gerekçesiyle, bu dürtünüze karşı koydu. Big Brother mı dersiniz, boss mu, izleniyorsunuz...

Freud'un Yapısal Teorisi, kişiliğin yapılarına ve çalışma süreçlerine dair bir kavramsallaştırma sağlıyor bize. Sağlıklı bir kişilik için id, ego ve süperegonun dinamik etkileşiminde bir denge gerekiyor. Bebeğiniz ağlıyor, toplantılar hiç bitmiyor, hırsızlıkla suçlanıyorsunuz. Kulağa nasıl geliyor?

Bitirirken

1- Bültene dair görüşlerinizi, aşağıdaki tek soruluk formu doldurarak ya da bu maili cevaplayarak belirtebilirsiniz:

https://tally.so/r/3jaN21

2- Bu psikoloji bültenini seveceğini düşündüğünüz kişiler varsa, kopyalayıp onlara kolayca iletebileceğiniz link aşağıda:

https://pavlovunkopegi.beehiiv.com/subscribe

3- Bülten aboneliğinden ayrılmak isterseniz, buraya tıklayabilirsiniz.

4- Önceki sayıları okumak isterseniz, buraya tıklayabilirsiniz.

Haftaya pazar kahvaltı saatlerinde görüşmek dileğiyle,

Psikolojiye koşullu kalın.

PK | Umutcan

Kaynaklar

Bloglar

Cherry K. , (September 13, 2022) Id, Ego, and Superego: Freud's Elements of Personality. www.verywellmind.com/the-id-ego-and-superego-2795951

McLeod, S. A. (2019, September 25). Id, ego and superego. Simply Psychology. www.simplypsychology.org/psyche.html

Kitaplar

Akvardar, Y., Çalak, E., Etaner, U., Hürol, C., Sunat, H., Tükel, R., ... & Yücel, B. (2010). Psikanalitik kurama giriş. İstanbul: Bağlam Yayınları.

Podcastler

Didik Didik Freud: https://open.spotify.com/show/2UpXxWYszkuvZfjyWnPQ4T?si=fd237d7eaf5546a6

Sözlükler

Anafor: https://www.etimolojiturkce.com/arama/anafor

Fotoğraf

Unsplash'teki Headwayio adlı kullanıcıdan alındı.